WAT IS METABLETICA?

De metabletica is de leer van de veranderlijkheid. Zij gaat uit van het postulaat der veranderlijkheid. Een onmiddellijk gevolg daarvan is de bijzondere belangstelling voor het historische verleden. Voor de wetenschap die steunt op het postulaat van de onveranderlijkheid, is het leven van een vorig geslacht een variatie op een bekend thema. De metabletica die juist de veranderlijkheid postuleert, staat daarentegen de gedachte toe dat vroegere generaties anders, en wel wezenlijk anders leefden. Waar de traditionele geschiedbeschrijving een chronologisch verband onderzoekt en gebeurtenissen verklaart als een logisch gevolg van eerdere gebeurtenissen, zoekt de metabletica naar synchrone verbanden, naar veranderingen in een cultuur die gelijktijdig optreden.

 

Veranderingen worden zichtbaar in handelingen van mensen. Het gaat daarbij niet alleen om een uitvinding of ontdekking maar ook om het moment waarop men iets publicabel acht en een bepaalde verandering wereldkundig wordt. Het gaat bovendien om vooral die veranderingen die door de betreffende cultuur herkend en geaccepteerd worden als mijlpaal. Deze culturele uitingen zijn in de diverse disciplines zichtbaar. Zo kunnen de boeken van Darwin en Newton, het spinnewieltje van Kay, de reeksontwikkeling van Leibnitz en het kappelletje van Bramante geduid worden als fundamentele veranderingen. Een van de meest spannende vragen die door de metabletica serieus genomen wordt, is de vraag: wat verandert er nu eigenlijk: het menselijk inzicht in iets dat altijd al zo was of zijn de dingen zelf veranderd en neemt de mens dat slechts waar? Of is de verhouding van een mens en de dingen om hem heen zo intiem dat we moeten aannemen dat beide, zowel de mens met zijn inzicht als de dingen in hun materialiteit, veranderen?

 

Het gelijktijdig optreden van veranderingen in verschillende disciplines suggereert een verandering die wezenlijk is voor een bepaalde tijd. Een soort verandering in een tijdgeest die er voor zorgt dat nieuwe inzichten ‘in de lucht hangen’. Genieën die hun tijd vooruit zijn kunnen als eerste deze veranderde tijd waarnemen in de veranderde materie. Hoewel deze menselijke begeleiders van dergelijke veranderingen vaak in een bepaalde discipline geschoold zijn, vereist het vernemen van deze veranderingen tevens een boven de disciplines uitstijgende, voor-wetenschappelijke instelling van de onderzoeker. Het is een soort intuïtief zien van de dingen zoals we dat in onze alledaagse waarneming gewoon zijn. Het is bijvoorbeeld de ervaring van een ondergaande zon, die in onze huidige wetenschappelijke zienswijze helemaal niet ondergaat, en de ervaring van het beklimmen van een hoge berg, die met onze huidige technische middelen helemaal niet onneembaar hoog is. Naast inwijding in het eigen vakgebied is er dus ook een breder geestelijk oog nodig. Zo kon Marx aangeven dat er bij de verandering van brood, dat bij de bakker van produktiewaar (vormgekregen arbeid) verandert in koopwaar (waarde van het kapitaal),  een metafysisch truucje plaatsvindt.